Czy twoje dziecko zawsze jest sobą w szkole?

1. Role chroniące jakie przyjmuje dziecko.

   Bardzo schematycznie mówiąc – dziecko, które dobrze radzi sobie na starcie w szkole, to dziecko, które z łatwością wykonuje polecenia, instrukcje są dla niego zrozumiałe i spełnia oczekiwania nauczyciela. To dziecko, które sprawnie czyta i liczy. Ma postępy, za które otrzymuje pozytywne wzmocnienia, co zachęca je do systematycznej pracy. To dziecko, które nie wstrzymuje tempa pracy grupy. To dziecko, które sprawnie odwzorowuje materiał z tablicy wpisując go do zeszytu.
   Takie dziecko najczęściej znajduje się w roli „radzącego sobie w szkole”, „zdolnego”, „dziecka bezproblemowego”, „dobrego ucznia”.
   Te role, można nazwać chroniącymi. Możliwość wejścia w te role, daje olbrzymie zyski – akceptację, pozytywne informacje zwrotne, uwagę i nagrody, podniesienie rangi w szkole i w domu i wiele innych. Są to role pożądane, gdyż przynoszą odprężenie rodzicom i nauczycielowi. Są traktowane jako oczywista powinność dziecka. I niestety, nie wszystkie dzieci mogą tę rolę grać.

   2. Rola „Nie chcę zniknąć…”

   Przed czym chronią te oczekiwane przez wszystkich role? Przed innymi rolami, takimi, które odcinają dziecko od zasobów od intelektualnych, które obniżają pozytywną samooceną i które mogą „wepchnąć” dziecko w destrukcyjne zachowania.
   W szkole dość szybko zarysowuje się pewien podział na dzieci, które sobie radzą w szkole i dzieci, które sobie nie radzą. Te „nie radzące sobie”, by nie zniknąć, by nie stać się niewidzialne, szukając przestrzeni, w której będą zauważone. Aby to osiągnąć mogą zacząć zachowywać się w sposób nieaprobowany przez nauczyciela, dzieci w grupie czy nawet rodziców.

   3. Ten, który sobie nie radzi

   Poszukiwanie miejsca na zaistnienie, jest naturalną, wewnętrzną i nieświadomą potrzebą dzieci. Ich wewnętrzna mądrość sprawia, że zawsze znajdą taką rolę, dzięki której będą zauważane przez panią w szkole, nawet jeżeli przyniesie to pewien rodzaj cierpienia psychologicznego. Pani nie chwali mnie za to, że sobie radzę, ale często zwraca mi uwagę, troszczy się, kiedy się uderzę, lub martwi się, bo nikt mnie w klasie nie lubi. Możliwości jest mnóstwo. Kiedy jakieś zachowania przyniosą efekt, zachęca to dziecko, do ich powtarzania. Tak rodzą się role np. błazna klasowego, łobuza, dziecka niedbałego, tego, co się wycofuje, zamkniętego w sobie, takiego, co bezczelnie się odzywa, zalęknionego, biedactwa, chorowitego. Do wejścia w rolę popycha dzieci lęk przed byciem niewidocznym, bezsilność i obniżające się poczucie własnej wartości, konfrontacja z tym, że nie są adekwatne do oczekiwań. Bycie „nikim” też sprawia, że też jestem kimś w klasowej mozaice.

   Skutki odgrywania takich ról, oprócz pozornych korzyści, są często bolesne i dla dziecka, i dla rodziny.

   Im wcześniej zauważymy tendencje do „wchodzenia” w pewne role przez dziecko, tym sprawniej możemy zapobiec usztywnieniu się tej roli.

   Propozycje działań, które mogą pomóc dziecku poszerzać doświadczenia o nowe pomysły na role:

   • Warto jest znaleźć nowe, kolejne, środowisko, w którym dziecko może popróbować innych różnych ról (np. harcerstwo). Mogą to być również zajęcia dodatkowe, gdzie zwraca się uwagę na pracę nad zasobami dziecka i konfrontuje z zadaniami, gdzie mogą odnosić sukcesy, a ich wysiłek i talenty znajdują docenienie.
   • Pomocnym może być wyposażenie dziecka w techniki pracy umysłu, które mogą pomóc mu dobrze radzić sobie w szkole.
   • Praca z terapeutą w kierunku podejmowania innych zachowań i pracy nad samooceną również może okazać się korzystna.
   • Dobrze jest w tym zakresie ściśle współpracować z wychowawcą (najbardziej efektywna w nauczaniu zintegrowanym).

   Duże znaczenie będzie miało również równolegle zaopiekowanie się obszarem poczucia bezpieczeństwa dziecka w domu. To, co najcenniejszego, może podarować rodzina, to przekonanie, że bez względu na zachowania, dziecko jest kochane i akceptowane, a jego system zachowań jest „oddzielany” od jego tożsamości. Zaopiekuj się dzieckiem i zadbaj o to, by role się nie utrwaliły, a dziecko nie przyzwyczaiło się do noszenia tego kostiumu jako jedynego, które ma.

W ramach akcji Akademia Świadomego Rodzica odbędą się bezpłatne warsztaty dla rodziców na temat „Biernej agresji i ról dzieci”
9 grudnia o godz 14.00, zapisy mailowo Siedlce@akademianauki.pl